З беларускага куфэрка

З мэтай паглыблення  ведаў вучняў па беларускай мове, літаратуры, краязнаўству, этнаграфіі,  выхавання  павагі да беларускага народа, яго гістарычнага мінулага, культурнай спадчыны ў нашай школе настаўнікамі Грышкевіч А.А. і Раўнейка А.М. для вучняў 6-7 класаў была арганізавана і праведзена інтэрактыўная гульня “З беларускага куфэрка”.

Мерапрыемства  пачалося з цікавага кліпа на песню А.Сапацькова “Мая Беларусь”, якія апавядаў пра прыгажосць і непаўторнасць краявідаў  нашай Айчыны, яе слаўнае  гістарычнае мінулае і сучаснаснасць. Гэта стварыла своеасаблівы настрой вучняў на гульню, выклікала жаданне паказаць саве веды ў розных намінацыях, а іх было нямала: “Мая Радзіма”, “Культурная спадчына”, “Этнаграфічны”, “Фразеалагізмы”, “Літаратары”, “Філалогія”, “Крок у будучае”, “Народныя традыцыі”, “Перакладчыкі”.

Мерапрыемства прайшло на пазітыўнай ноце. Абыякавых у аўдыторыі не было. Кожны з вучняў імкнуўся паказаць свае веды і прынесці камандзе запаветны бал.

Гульня паказала, што нашы дзеці цікавяцца культурнай спадчынай свайго народа, яго мінулым і будучым, ведаюць беларускую мову і літаратуру.

Дзякуючы такім  мерапрыемствам  школьнікі ўсведамляюць, што яны жывуць у цудоўнай краіне з прыгожай назвай БЕЛАЯ РУСЬ, што ў іх вялікая духоўная спадчына і шырокія перспектывы для дальнейшага развіцця нашай мовы, літаратуры, культуры, эканомікі.

Продолжить чтениеЗ беларускага куфэрка

“На мове, сэрцу зразумелай….”

Па добрай традыцыі ўжо многа гадоў запар у канцы навучальнага года ўдзельнікі фальклорна-тэатральнага аб’яднання па інтарэсах нашай установы адукацыі пад кіраўніцтвам педагога дадатковай адукацыі Грышкевіч А.А. выступаюць  перад настаўнікамі, вучнямі і бацькамі з самадзейнымі пастаноўкамі.

17 мая на суд гледачоў зноў  былі прапанаваны новыя  “Вячоркі”, з лірычнымі і жартоўнымі народнымі песнямі і прыпеўкамі,  з цікавымі анекдотамі і вясёлымі танцамі.

Са сцэны гучала беларуская мова, зразумелая сэрцу кожнага, хто нарадзіўся і жыве на нашай роднай зямлі.

Асаблівы каларыт пастаноўцы стварылі яркія народныя касцюмы, самабытныя посцілкі і ручнікі, прадметы хатняга ўжытку, што характэрны для этнаграфічнай культуры нашага народа.

Гледачы вельмі цёпла прымалі выступленне юных тэатралаў, дружнымі, шчырымі апладысметамі віталі вучняў.

Мерапрыемства  садзейнічала далучэнню навучэнцаў да народных каранёў, да нашай гісторыі, да нашай  культурнай спадчыны, яшчэ раз даказваючы, што без  гістарычнай памяці не можа быць у чалавека будучага. Вельмі радасна, што ў нашай установе адукацыі вучацца дзеці, неабыякавыя да мінулага і будучага свайго народа, сваёй Бацькаўшчыны.

Продолжить чтение“На мове, сэрцу зразумелай….”

Чытаем шмат, чытаем разам, ствараем сябе i краiну!

Ва ўстанове адукацыі “Слабадская сярэдняя школа” з мэтай павышэння цікавасці вучняў да чытання, развіцця і захавання  высокіх маральных каштоўнасцей і ідэалаў беларускага грамадства прайшоў першы этап рэспубліканскага конкурсу юных чытальнікаў “Жывая класіка”. Конкурс прысвечаны Году гістарычнай памяці, святочным датам нараджэння знакамітых беларускіх паэтаў Я.Коласа, Я.Купалы, М.Танка.

Пераможцай стала Дудзінская Дамініка, вучаніца 9 класа. Дзяўчынка падрыхтавала мастацкае чытанне “Балады пра партызана Дубягу” М.Танка.  Вучаніца  паказала артыстызм выканання, глыбіню пранікнення ў сэнс твора, стварыла сцэнічны вобраз адпаведна  баладзе.

Мерапрвыемства садзейнічала пашырэнню чытацкага кругагляду школьнікаў, развіццю іх творчых здольнасцей, грамадзянскаму, патрыятычнаму выхаванню вучняў на лепшых узорах нацыянальнай літаратуры.

Ссылка на видео: https://drive.google.com/file/d/1FF8zhgvaalxEwvdU5u_m0DdUPs-a_ZbL/view?usp=sharing

Продолжить чтениеЧытаем шмат, чытаем разам, ствараем сябе i краiну!

Заданні па арфаграфіі для вучняў 10-11 класаў Комплекснае заданне № 2

А1. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару о:

  1. тры..;                   4) к..клюш;
  2. ф..рзац;               5) зап..вет.
  3. ф..рс-мажор;

А2. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ы:

  • фр..кадэлька;               4) р..туал;
  • тр..льяж;                        5) р..цэпт.
  • т..днёвы;

А3. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару я:

  • ..рмо;              4) к..раміка;
  • б..рэт;             5) дзес..тковы.
  • ба..ць;

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару е:

  • м..рзляк;             4) п..чора;
  • г..нетыка;            5) вос..мсот.
  • фа..;

А5. Адзначце словы, якія напісаны ў адпаведнасці з арфаграфічнымі нормамі:

  • радыёстанцыя;                  4) тонкавалакністы;
  • матабол;                               5) пяцьдзясят.
  • множналікавы;

А6. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць апостраф:

  • здароў..е;                        4) парц..еры;
  • Лук..янавіч;                   5) прэм..ер.
  • шмат..ёмісты;

А7. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць мяккі знак:

  • цянь-шан..скі;                    4) ледз..ве;
  • сумлен..не;                          5) Юл..яна.
  • дз..мухавец;

А8. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць дзве літары:

  • ва..а (нн);                                  4) а..егчы (бб);
  • стаго..е (ддз);                           5) а..ракцыён (тт).
  • ма..аж (сс);

А9. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару у:

  • кента..р;                                            4) ваку..м;
  • у зборнік “Вянок” ..вайшлі;        5) каля  ..рны.
  • красёнцы-ча..начкі;

А10. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару і:

  • паліт..нфармацыя;                 4) аб..лгаць;
  • дзярж..нспектар;                    5) транс..ндыйскі.
  • за..здросны;

Ключ

Продолжить чтениеЗаданні па арфаграфіі для вучняў 10-11 класаў Комплекснае заданне № 2

Конкурс чытальнікаў «Расцём беларусамі»

14 красавіка   настаўнікамі беларускай мовы і літаратуры Грышкевіч А.А. і Раўнейка А.М. было арганізавана пазакласнае мерапрыемства – конкурс чытальнікаў «Расцём беларусамі» сярод вучняў 5-7 класаў. Галоўнай мэтай мерапрыемства было садзейнічаць развіццю інтэлектуальных магчымасцей вучняў, іх творчых здольнасцей, выхаванню любові і павагі да роднай мовы і свайго народа.  Пераможцамі конкурсу сталі Кушнер Сафія (5 кл.), Краўчук Ганна (5 кл.) і  Калейнік Ганна (7 кл.). Вялікую цікавасць у прысутных выклікалі гульня “Гаворым па-беларуску” і відэафільм «Мая Пружанская зямліца”. Закончылася  мерапрыемства словамі Віктара Шведа“10 запаведзяў”:

Мову родную беражы.
Мовай роднаю даражы.
Мову родную шануй.
Мовай роднай не гандлюй.
Мову родную любі.
Мовы роднай не кідай.
Мову дзецям перадай.
Мовы не аддай на здзек.
Толькі з ёю жыцця век.

Продолжить чтениеКонкурс чытальнікаў «Расцём беларусамі»

Парады выпускнікам Патрабаванні да экзамену па беларускай мове (пераказу)

Экзамен — гэта заўсёды выпрабаванне, якому павінна папярэднічаць сур’ёзная, грунтоўная падрыхтоўка.

Па беларускай мове за курс сярэдняй школы вучні здаюць пераказ тэксту. Падрыхтоўка павінна пачынацца  загадзя, бо трэба не толькі паўтарыць правілы арфаграфіі і пунктуацыі, але і навучыцца працаваць з тэкстамі.

Большасць вучняў памылкова лічыць, што галоўнае — перадаць тэкст як мага бліжэй да арыгіналу. Між тым зусім не трэба імкнуцца пераказаць тэкст «слова ў слова», важна «выявіць галоўную думку (ідэю) твора ці ўрыўка, раскрыць яе праз перадачу зместу ў пэўнай паслядоўнасці , захоўваючы моўныя і стылёвыя сродкі ў адпаведнасці з ідэйна-мастацкай задачай зместу». Такі падыход дазваляе вучням выявіць свае творчыя магчымасці, а галоўнае — пазбегнуць цяжкасцей у напісанні. Так, амаль заўсёды можна замяніць сінонімам ці блізказначным слова, у напісанні якога вы сумняваецеся. Можна нават прапусціць слова, словазлучэнне, пэўную сінтаксічную канструкцыю, калі не памятаеце дакладна, як афармляць яе на пісьме (зразумела, такі пропуск магчымы толькі тады, калі ён не разбурае сказ, не робіць выказванне незразумелым). Можна змяніць парадак слоў у сказе, «падагнаць» яго пад правіла, якое вы ведаеце дакладна. Нарэшце, можна перабудаваць сказ (напрыклад, складаны бяззлучнікавы ў складаназлучаны ці складаназалежны, простую мову замяніць ускоснай, з аднаго складанага сказа зрабіць некалькі простых і г.д.). Словам, галоўная задача — знайсці аптымальны варыянт перадачы зместу тэксту і лепшага яго афармлення. Гэта задача пад сілу   і на што трэба яшчэ раз звярнуць увагу.

Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь падрыхтаваны «Зборнік экзаменацыйных матэрыялаў па беларускай мове за курс сярэдняй школы (тэксты для пераказу), які варта мець кожнаму, хто рыхтуецца здаваць экзамен у форме пераказу ў школе.

Неабходна нагадаць правілы напісання  пераказу.

  • Пры першым чытанні слухайце тэкст уважліва. Звярніце ўвагу, які тып маўлення ўласцівы яму, асаблівасці якога стылю мовы вам неабходна перадаць. Сфармулюйце для сябе тэму і галоўную думку тэкста (пра што вам трэба расказаць, што апісаць, над чым паразважаць і да якога вываду прыйсці).
  • Калі тэкст чытаецца другі раз, вы можаце рабіць якія-небудзь паметкі: апорныя словы і спалучэнні слоў, змест простай мовы і інш. Пры неабходнасці экзаменатар звычайна тлумачыць некаторыя словы і выразы або нават запісвае іх на дошцы (як правіла, гэта словы іншамоўнага паходжання, якія рэдка ўжываюцца, або словы з лексікі абмежаванага ўжытку: прафесіяналізмы, дыялектызмы, устарэлыя словы).
  • Цяпер вам трэба пераказаць тэкст. Спачатку пішыце так, як вам запомнілася. Затым загляніце ў запісы, зробленыя падчас другога чытання, і ўнясіце патрэбныя змяненні, дапаўненні.
Продолжить чтениеПарады выпускнікам Патрабаванні да экзамену па беларускай мове (пераказу)

Для вас, выпускнікі Як падрыхтавацца да экзамену па беларускай мове ў 9 класе

       Пры падрыхтоўцы   дыктанта карыстайцеся “Зборнікам экзаменацыйных матэрыялаў”.

1.Пры самастойнай падрыхтоўцы чытайце выбраны тэкст уголас:

  • спачатку цалкам, асэнсоўваючы змест, звяртаючы ўвагу на сэнсавыя часткі і выдзяленне абзацаў
  • потым па сказах (чытаеце — запісваеце)

2 У кожным запісаным сказе:

  • падкрэслівайце словы, якія вам трэба запомніць
  • аналізуйце пастаноўку знакаў прыпынку(калі пунктуацыя ў сказе незразумелая, пазначайце сказ лічбай)

3 Запісаўшы ўвесь тэкст:

  • выпішыце словы, якія вам трэба запомніць
  • выканайце “Пісьмо па памяці”
  • сказы, пазначаныя лічбамі, разбярыце па членах сказа і паспрабуйце

растлумачыць пастаноўку знакаў прыпынку

4 Калі не разумееце напісанне слова ці пастаноўку знакаў прыпынку ,

звяртайцеся па кансультацыю да настаўніка.

Будзе карысна

1.Словы для запамінання запісвайце ў  ваш слоўнік у табліцы

Правапіс

галосных

 Правапіс

зычных

 Правапіс разам, асобна, праз дэфіс Правапіс

не(ня), ні
     

2.Звяртайцеся па дапамогу да бацькоў (папрасіце іх прадыктаваць вам тэксты са Зборніка).

3.Як мага больш чытайце тэкстаў уголас (выразна, не спяшаючыся)

 Поспехаў!

Продолжить чтениеДля вас, выпускнікі Як падрыхтавацца да экзамену па беларускай мове ў 9 класе

Рыхтуемся да экзамену па беларускай мове

Правапіс прыслоўяў

Асобна Разам Праз злу

1.без, да,на,з,за + назоўнік:

без аглядкі, без толку, без разбору, без упынку,да ўпаду, да адвалу, да зарэзу, на памяць, на грэх, на бяду, на смак, на вока, на хаду, на ляту, на бягу, на віду,на скаку, на жаль,  з ходу, з размаху, з разбегу, за мяжой, за пазухай,.

2.у +а…: у абдымку, у адкрытую, у абрэз, у адзіночку, у абмен, у адказ,..

3.словы (запомніць):

 усё роўна, як след (але: якраз), усё адно, наўрад ці, як бачыш, без дай прычыны, без дай рады, не ў меру, не ў лад, не пад сілу, ні за грош, на злосць, па памяці (але: назло), на векі вечныя (але: навек, навекі)

1.-  + прыслоўе: назаўтра, занадта, залетась, завысока, наскрозь, назаўсёды,..

2. прыслоўе +сьці: дзесьці, калісьці,

3. што + слова: штодзень, штораніцы, штосілы (але: слова + што – амаль што, ледзь што,..)

4. прысл.+ сама: таксама, тамсама

5. у, на + прыметнік ж.р. на -ую, лічэбнік, займеннік: упустую, наўдалую, уручную, урассыпную, ушчыльную (але: на міравую, на бакавую), удвое, удвая, упяцёх (але: па двое, па трое, у дзвюх машынах,..), навошта, нашто, нізашто(але: на што паставіць)

6. прыназоўнік +назоўнік (час, напрамкі): уніз, управа, наперад, дахаты, набок, убок,увысь, увосень, углыб, знізу, зранку, спачатку (але: у бок лесу, пад вечар, з пачатку зімы,з верху шафы, у высь нябесную, да хаты сябра, з нізу да верху, з вечара да раніцы)

7. словы (запомніць):

насцеж, накрыж, напаказ, папалам, пахіцу, пароўну, памалу, папросту,паасобку,змалку, здаўна,спадылба, упершыню, апоўдні, апоўначы, бесперастанку, досыць, даспадобы, дашчэнту,дабяла,знянацку, знячэўку, спакон, употай, запанібрата (але: на кукішках)

 1.паўтор слоў: ціха-ціха, сям-там, крыж-накрыж, раз-пораз (але: дзень у дзень, час ад часу)

2. абы-, -небудзь: абы-як, як-небудзь(але:абыякава)

3. па + лічэбнік: па-першае, па-другое,.. (але: пайсці па першае вядро)

4. па — + -аму, -яму, -ому, — йму, -ску, -цку,-ы,-і :

па-летняму, па-новаму,па-старому, па-твойму, па-беларуску, па-брацку, па-воўчы, па-латыні (пароўну, паасобку)

5. словы(запомніць):

на-гара (“наверх”),

 дэ-факта (“сапраўды”),

дэ-юрэ (“па законе”)
Продолжить чтениеРыхтуемся да экзамену па беларускай мове

Рыхтуемся да экзамену па беларускай мове

Правапіс галосных е, ё, я

Пішацца е, ё:

1.Пад націскам – лёгкі, сёлета, зелень, елка, капеж, заечы,мезенец,верхавіна,

2.Пасля націску,

3. не ў першым складзе перад націскам – высветліць, выехаць, леснікі, вестуны, цемень, верацяно, дзесятковы, дзевятнаццаты,

4.Заўсёды пасля г, к, х —  герой, генерал, генетыка, Герасім, кераміка, кефір, кедроўнік, Херсон, Хеопс, бегемот,

5.У часціцы не, і прыназоўніку без – не браў, без кнігі [н’а браў]

6.На канцы запазыч.слоў пасля ь   ’ – дасье, калье, канферансье, атэлье, круп’е, куцюр’е

7.У словах : філе, піке, камюніке, санта-мартале (але: кафэ,дэкальтэ, плісэ,..)

8.У пачатку некаторых слоў па факце вымаўлення – егер, ерась, ерэтык, Еўропа, Ерэван, Еўпаторыя, Еўрафат

9.У запазычаных словах:  абеліск,вазелін, веранда, вербальны,верлібр,балерына, бісектрыса, брунет, бізнес, галерэя, габелен, калектыў, кампетэнтны, легенда, лекала, легальны,секунда, семестр, сезон, зефір, пенал, педаль, перон, пейзаж, пергамент, пельмені,перспектыва,  персона,метр, метровы, метро, медаль, метал, мелодыя, методыка,мензурка, Везувій, Версаль, Бетховен, Берлін, Палесціна, Апеніны, Лесота, Непал…  сервіз//сэрвіс

але: Бялград, Пяцігорск

10.У суфіксах дзеепрыметнікаў  -ен-: прывезены, сплецены, складзены, склеены

 1.е, ё,  —- я ў першым складзе перад націскам: елка – яліна, леснікі – ляснік, дзевяць-дзявяты, дзясяты, дзявяцера, вяршыня,кіяскёр,каляіна,дзясяцера,сямнаццаць, нянавісць, васямнаццаць, Ярмак, Яршоў, Сяргей, Бялінскі

2.Калі не,  без – прыстаўкі, то ў першым складзе перад націскам – я: няхай,  нястомна, няштатны, бясследна, бясконцы, але: непісьменны, безупынны, немалады

3.Спрадвечна каранёвае  і суфіксальнае я: віцязь, сувязь, повязь, завязь, боязь, дробязь, роўнядзь, месяц, заяц, пояс, памяць, плеяда,дзевяць, дзесяць, пяцярня, упяцярых, тысяча, Бесядзь, Прыпяць, вязаць, лямантаваць, святкаваць, ляскатаць, ляшчына,кашляць, баяць, муляць, паяць, лаяць, веяць, сеяць (лаянка, веялка, сеяка, лаяны, веяны, сеяны), цяжкаваты, цягавіты, мяккаваты, вяснушкаваты, ядавіты, яхідны,языкаты, ясянёвы, яравы,ястрабіны, ялей,яфрэйтар,ястрабок, янот,япрук, япрука, ядловец, ядлаўцовы, дзяжурны, сяржант, выявіць (з’ява),выяснець, мячэць,яўрэй, выняньчыць,мяцяжы, мяцеж, маятнікавы, дыяметральны

!!  е//я//і  :дзеці-дзяцей-дзіця,  свет-святло-світаць-досвітак; смех-смяяцца-усміхацца,..   —кіпень, кіпяціць             

Лебедзь – лебядзіны; пясняр – песняры; цецярук – цецеруковы; далячынь – далечыня; каляндар — календары

Продолжить чтениеРыхтуемся да экзамену па беларускай мове

Заданні па арфаграфіі для вучняў 10-11 класаў Комплекснае заданне № 1

А1. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару а:

  1. свёк..р;                                           4) вет..ран;
  2. фар..ль;                                          5) сч..рсцвелы.
  3. Ш..ўчэнка;

А2. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару э:

  1. мен..джмент;                        4) с..рвіс;
  2. палан..з;                                 5) сінт..з.
  3. экз..мпляр;

А3. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару я:

  1. м..даль;                                4) віц..зь;
  2. персп..ктыва;                     5) ..равы.
  3. дз..журства;

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару е:

  1. н.. браў;                            4) в..стуны;
  2. мул..ць;                             5) Ал..ксандр.
  3. камюнік..;

А5. Адзначце словы, якія напісаны ў адпаведнасці з арфаграфічнымі нормамі:

  1. фатакамера;                                   4) Вялікабрытанія;
  2. бомбасховішча;                             5) скараход.
  3. лёгкаатлетычны;

А6. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць апостраф:

  1. шмат..ядзерны;                        4) вал..ера;
  2. ад..ютант;                                   5) Лук..ян.
  3. абаў..ецца;

А7. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць мяккі знак:

  1. снежан..скі;               4) проц..ма;
  2. вясел..ле;                    5) с..ведчыць.
  3. Іл..інічна;

А8. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць дзве літары:

  1. Кіры.. (лл);                          4) адкры..ё (цц);
  2. глыбі..ы (нн);                      5) Сюза..а (нн).
  3. са..іт (мм);

А9. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ў:

  1. цукеркі “Арахісавыя” ..пакаваны;           4) каля ..сціна;
  2. святочна-..рачысты;                                    5) дыназа..р.
  3. калёкві..м;

А10. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ы:

  1. цяж..ндустрыя;               4) з..начаны;
  2. перад..мперскі;               5) дэз..нфіцыраваць.
  3. контр..дэя;

Ключ

Продолжить чтениеЗаданні па арфаграфіі для вучняў 10-11 класаў Комплекснае заданне № 1