Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам

Ставіцца	Не ставіцца
1. Дзейнік і выказнік выражаны назоўнікамі ў назоўным склоне. Узор. Юравічы – паселішча вельмі старажытнае.	1.Дзейнік выражаны асабовым ці пытальным займеннікам. Узор. Я шафёр.  Хто гэтыя людзі?
2. Дзейнік і выказнік выражаны колькаснымі лічэбнікамі ў Н. с. ці адзін з іх выражаны назоўнікам, а другі – лічэбнікам у Н. с. Узор. Тры і пяць – восем.  Плошча поля – два гектары. Заўвага! Лічэбнік павінен быць колькасным Калі парадкавы – працяжнік не ставіцца. Наша хата дзесятая ад сельсавета.	2. Калі паміж дзейнікам і выказнікам, выражаным назоўнікам,  ёсць адмоўная часціца НЕ. Узор.  Кот мышы не таварыш. Заўвага! Калі ж выказнік выражаны інфінітывам  з НЕ, то працяжнік ставіцца: Араць – не ў дуду іграць.
3. Калі перад выказнікам ёсць словы гэта, вось, значыць, гэта значыць. Узор. Пушчы звонкія, пералескі – гэта наша радзіма, наш дом.	3. Калі паміж дзейнікам і выказнікам стаіць недапасаваны да выказніка даданы член сказа або часціца, злучнік, пабочнае слова. Узор. Дзяўчаты ў нас красуні.   Хлопцы, відаць, добрыя рыбакі.
4. Калі абодва галоўныя члены ці адзін з іх выражаны інфінітывам (неазначальнай формай дзеяслова). Узор.  Жыць – Радзіме служыць.  Вучыцца ў народа – задача кожнага чалавека.	4. Калі ў склад выказніка ўваходзяць параўнальныя злучнікі як, нібы, быццам, што і інш. Узор. Госць як госць, а валакіты дасць. Чабарок што тыя зоркі ў шумнай сенажаці…
5. Калі выказнік выражаны ўстойлівым спалучэннем слоў (фразеалагізмам). Узор. Нівы – вокам не абняць.	5. Калі выказнік, выражаны назоўнікам, стаіць перад дзейнікам-назоўнікам (адваротны парадак слоў). Узор. Страшэнны штукар і свавольнік гэты Нёман.
6. Калі выказнік выражаны  ўсечанай формай дзеяслова. Узор. Уладзірк зараз – шмыг  у  дзверы.

 

Комплекс трэніровачных тэставых заданняў па тэме

“Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам”

А1. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Любіць свой край __ значыць ведаць яго.
2. Уявіць нашу будучыню __ не так і цяжка.
3. Лічыцца сапраўдным сябрам такога знакамітага чалавека __ радасць.
4. Ніколі не збочваць з дарогі __ зайздросная доля.

А2. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Сем і восем __ пятнаццаць.
2. Чэрвеньскія ночы __ цёплыя, нават душныя.
3. Зайздрасць __ нядобрае пачуццё.
4. Сярожавы рукі __ хоць рэпу сей.

А3. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Шчасце __ гэта адсутнасць няшчасця.
2. Ён __ бацька клапатлівы і надзейны сябар.
3. Мурашкі __ быццам мудрыя будаўнікі, узводзяць сваё жытло.
4. Вада ў гэтым празрыстым азярцы __ празрыстая, сцюдзёная.

А4. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Слова __ гэта не толькі ўмоўны знак для выражэння думкі, а і мастацкі вобраз.
2. Выхаванне сапраўднага грамадзяніна __ немагчыма без выхавання ў чалавеку высокай гістарычнай свядомасці.
3. Абагульненне прыватных з’яў __ метад мыслення чалавека.
4. Лісце на дрэвах __ зялёнае, жывое.

А5. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Кожная матка __ не вораг свайго дзіцятка.
2. Сэрца я прынёс табе, валодаць ім __ тваё сягоння права!
3. Цудоўнае возера Нарач! Ты __ сімвал любае навек зямлі.
4. Красавіцкі вечар __ ціхі, спакойны.

А6. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Студзеньская раніца __ марозная, калючая.
2. Радасны смех __ добрая разрадка.
3. Чысцюткі снег __ зімовая прыгажосць нашай зямлі.
4. Ніколі ў жыцці не чуў я ў жураўлінымі крыку столькі сілы __ столькі ўпэўненай магутнасці.

А7. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Восень __ роздуму пара.
2. Каліна __ як полымя, чырвоная.
3. Камень __ не куст і не дрэва, не вырасце і не зменіцца.
4. Бацькаў узрост __ трыццаць шэсць гадоў .

А8. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Пінск __ адзін з найстаражытнейшых беларускіх гарадоў.
2. Велізарны белы манастыр і манастырскі будынак, дзе цяпер __ духоўнае вучылішча, узнімаюцца над роўняддзю балот.
3. З крутой звіліны каля сяла Высокага __ добра відаць паўднёвая частка Пінска.
4. Манастыр __ непадкупны вартаўнік аджылых традыцый старасветчыны.

А9. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Раніца __ мастачка слынная. Любіць прыгажосць дарыць.
2. Толькі рот ды жывот __ вось які ён жываглот!
3. Грошы __ не грыбы, не назбіраеш у лесе, каб заплаціць за вучобу.
4. Як бы там ні было, а ён усё ж умеў чытаць. А ўмець чытаць __ вялікая справа!
5. Нездарма пра гэта і прымаўка складзена: умець __ за плячыма не насіць!

А10. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Жыцця народ __ сам гаспадар.
2. Цемра __ хоць вока выкалі.
3. Вялікая справа __ са звычайнай гліны зрабіць цудоўную вазу.
4. Чуваць __ меладычныя гукі капяжу.

А11. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску абавязкова ставіцца працяжнік.

1. Мой мілы салоўка, ты __ майстар на спевы.
2. Не сейце, людзі, зла, бо зло __ нібы асот, які ўчэпіста ўпіваецца ў душу і ўсё найлепшае ў ёй глушыць.
3. Ноч __ не дзень, нават калі яна белая.
4. Даць працаваць з чалавекам сумленным __ шчасце.
5. Пасталенне __ тое ж прыцягненне да сяброў, да справы, да зямлі.

А12. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску абавязкова ставіцца працяжнік.

1. Лес __ жывая вопратка зямлі, яе музыка.
2. Лён __ як мора.
3. Добрае здароўе __ вось што галоўнае для чалавека.
4. Чужое ўзяць __ сваё згубіць.
5. Наша хата __ дзясятая з краю.

А13. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску абавязкова ставіцца працяжнік.

1. Не вельмі добры лятун __ гэты таямнічы бугай.
2. А слава __ хмельны флірт з часоваю ўдачай.
3. Ведаць __ гэта адзінае вартае на зямлі.
4. Лес __ ціхі бадзёры.
5. Стракозы __ быццам верталёцікі.

А14. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску абавязкова ставіцца працяжнік.

1. І ўсё ж ток-выган ля ветрака __ самае вабнае, люднае і пацешнае месца пасля кірмашу.
2. Левы бок Нёмана __ узгоркавы і добра абжыты.
3. Іншым годам у пушчы __ прастора для грыбоў.
4. Працоўны чалавек __ заўсёды ў пашане.
5. Любімы Вольчын занятак __ вышываць па канве.

А15. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску абавязкова ставіцца працяжнік.

1. Залессе __ адна з самых паэтычных мясцін нашай радзімы.
2. І ён сапраўды __ гаспадар гэтага лесу.
3. Ягад у нас __ хоць граблямі касі.
4. Ганна, калі праўду сказаць, __ дзяўчына з характарам.
5. Ноч __ ціхая, цёплая.

А16. Адзначце сказы, у якіх паміж дзейнікам і выказнікам неабходна паставіць працяжнік.

1. Вясна малады, бурлівы вір жыцця, неспакойны рух у неакрэсленыя прасторы.
2. Вада такая цёплая, празрыстая.
3. Сінія вочкі што васілёчкі.
4. Любіць значыць змагацца за лепшае заўтра.
5. Экзамены не свята, гэта ўпартая і адказная праца.

Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам