А1. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару а:

1. свёк..р;                                           4) вет..ран;
2. фар..ль;                                          5) сч..рсцвелы.
3. Ш..ўчэнка;

А2. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару э:

1. мен..джмент;                        4) с..рвіс;
2. палан..з;                                 5) сінт..з.
3. экз..мпляр;

А3. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару я:

1. м..даль;                                4) віц..зь;
2. персп..ктыва;                     5) ..равы.
3. дз..журства;

А4. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару е:

1. н.. браў;                            4) в..стуны;
2. мул..ць;                             5) Ал..ксандр.
3. камюнік..;

А5. Адзначце словы, якія напісаны ў адпаведнасці з арфаграфічнымі нормамі:

1. фатакамера;                                   4) Вялікабрытанія;
2. бомбасховішча;                             5) скараход.
3. лёгкаатлетычны;

А6. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць апостраф:

1. шмат..ядзерны;                        4) вал..ера;
2. ад..ютант;                                   5) Лук..ян.
3. абаў..ецца;

А7. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць мяккі знак:

1. снежан..скі;               4) проц..ма;
2. вясел..ле;                    5) с..ведчыць.
3. Іл..інічна;

А8. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць дзве літары:

1. Кіры.. (лл);                          4) адкры..ё (цц);
2. глыбі..ы (нн);                      5) Сюза..а (нн).
3. са..іт (мм);

А9. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ў:

1. цукеркі “Арахісавыя” ..пакаваны;           4) каля ..сціна;
2. святочна-..рачысты;                                    5) дыназа..р.
3. калёкві..м;

А10. Адзначце словы, у якіх на месцы пропуску трэба пісаць літару ы:

1. цяж..ндустрыя;               4) з..начаны;
2. перад..мперскі;               5) дэз..нфіцыраваць.
3. контр..дэя;

Ключ

1.На аснове якіх прымет можна сцвярджаць, што слова пажаўцелы з’яўляецца дзеепрыметнікам? а) адказвае на пытанні які? б) абазначае прымету прадмета; в) мае прыстаўку па-; г) абазначае прымету прадмета паводле дзеяння.

2.Адзначце словазлучэнні “дзеепрыметнік + назоўнік”: а) роўненькая дарога; б) казачны домік; в) выраўненая лінія; г) чарнявы хлопчык; д) счарнелая дошка; е) перафарбаваны дом.

3.Абазначце словазлучэнні з галоўным словам дзеепрыметнікам: а) засланы абрусам; б) чыста засланы; в) засланы ложак; г) стомленая жанчына; д) вельмі стомлены; е) пачырванелы ад сораму.

4.Адзначце сказы з дзеепрыметнымі зваротамі: а) Жанчына стаяла каля стала, засланага белым абрусам, налівала ў конаўку з вялікага гладыша малако; б) Гарачыня неміласэрная: куды ні зірні – усё жоўтае, выпаленае сонцам; в) Цёмныя гмахі камяніц з асветленымі вокнамі загароджвалі далягляд; г) Люблю хадзіць па ўсланых лісцем дарожках купалаўскага сквера; д) Праз завешанае коўдрай акно прабіваліся першыя промні сонца.

5.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметныя звароты трэба выдзеліць коскамі: а) На таку ляжала прыкрытае саломай новае жыта; б) Паляна акружаная з усіх бакоў цёмнай сцяной лесу млела ад гарачыні; в) Прасеяныя скрозь іней сонечныя промні нясмела ўсплылі на шырокае крэсла; г) Старшыня узрушаны і выведзены з раўнавагі грозна ўшчувае крыкуноў; д) Дзядзька Пракоп павязаны наўскасяк ручніком вылез з-за стала амаль першым.

6.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметныя звароты выдзелены коскамі правільна: а) Маці выйшла на дарогу, асветленую першымі промнямі сонца; б) Над вершалінамі соснаў, густа пасыпаных мяккім пушыстым снегам вісеў паветраны шар; в) Асіны і вольхі, пераплеценыя знізу, галінамі задумліва глядзяцца ў ціхую ваду; г) За далёкім, засланым сінім туманам, лесам высокімі купаламі праглядвалася царква; д) Цішынёй і бязлюддзем веяла ад вуліцы, ахутанай шэрай асенняй смугой.

7.Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі ва ўжыванні дзеепрыметных зваротаў: а) Паветра, густа настоенае пахамі зямлі і агарода, навісла над зямлёй; б) Зарослая алея травою давяла мяне да самай агароджы; в) З сумам хлопец праводзіў вачыма нахіленае сонца на захад; г) Нясмела ўставала з-за лесу ахутанае шэраю дымкаю сонца; д) Ціха шалясцелі на ветры высахлыя лісты даўно ўжо.

8.Адзначце словазлучэнні з дзеепрыметнікамі незалежнага стану: а) засеянае з восені поле; б) зарослая травой сцежка; в) на адрамантаванай машыне; г) пасівелыя валасы; д) куплены да свята падарунак.

9.Адзначце дзеепрыметнікі, ад якіх можна ўтварыць кароткую форму: а) прачытаная кніга; б) асірацелыя дзеці; в) парыжэлыя стагі; г) засеянае поле; д) апранутая сукенка.

10.Адзначце пары слоў, у якіх кароткія формы ўтвораны правільна: а) закончанае – закончана; б) напоўненыя – напоўнены; в) адкрыты – адкрыт; г) перапраўленыя – перапраўлена; д) абсталяваная – абсталявана.

11.Адзначце сказы, у якіх дзеепрыметнікі выконваюць сінтаксічную ролю выказніка: а) Над ціхай стомленай вёскай вісіць шчодра зорнае неба і самотны, сарамлівы маладзік; б) Цяпер выходзіла, што шлях той закрыты; в) Мяцеліца сцелецца, кружыць, звонам сцюдзёным наліты прастор; г) Цішынёй і бязлюддзем павеяла ад гарадка, ахутанага асенняй смугой; д) Цяжка трапіць туды ў такую пару: прасёлкавая дарога занесена снегам, машыны з калгаса ходзяць рэдка.

12.Адзначце словазлучэнні, у якіх не з дзеепрыметнікамі патрэбна пісаць разам: а) яшчэ (не) вывучаныя ўрокі; б) (не) разгледжанае пытанне; в) (не) прыкрытая хлусня; г) кашуля (не) зашпілена; д) (не) затаптаныя сляды.

13.Адзначце сказы, у якіх часціцу не з дзеепрыметнікамі трэба пісаць асобна: а) У сціплым цёмным касцюме з белым каўнерыкам, з (не) пакрытай галавой, яна заўсёды спяшалася і знікала за дзвярыма школы; б) І ўжо дарослым чалавекам ён неспакойна спаў у месячную ноч, калі вокны былі добра (не) завешаны; в) Буйныя, душыстыя, пэўна, (не) таптаныя нагой чалавека, узгадаваныя вялікай шчодрасцю прыроды мільёны кветак пераліваліся ўрачыстай чырванню; г) Пры яме ляжалі амаль сатлелыя кроквы, рэшткі зрубаў, было там і некалькі (не) скарыстаных бёрнаў-калод; д) Была вясна, і на градах, яшчэ (не) полатых, было пуставата.

14.Адзначце сказы, у якіх ужыты неўласцівыя сучаснай беларускай мове формы дзеепрыметнікаў: а) Як толькі ўспыхнуў агеньчык, з мора пачуўся заглушаемы шумам хваль працяглы свіст; б) Вецер сціх, і ўгрэтае за дзень паветра, напоенае густымі пахамі хвоі, навісла шызаватай смугой; в) Дрэмле абсаджанае лесам адвечным, цінай засланае возера ў лесе; г) Каля масткоў на чыгунцы стаяў вясёлы гоман звонкіх кропель, сцякаючых у ажыўшыя рачулкі і ручайкі; д) Чырвонаармеец узяў сабаку на павадок і паказаў след прайшоўшага з гадзіну таму назад чалавека.  

Ключ

1. а,г.
2. в, д, е.
3. а, б, д, е.
4. а, б,г, д.
5. б,г, д.
6. а, г, д.
7. б, в, д.
8. б, г.
9. а, г, д.
10. а, б, д.
11. б, в, д.
12. б, в, д .
13. б, в, д.
14. а,г,д .

Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам

Комплекс трэніровачных тэставых заданняў па тэме

“Працяжнік паміж дзейнікам і выказнікам”

А1. Адзначце сказы, у якіх на месцы пропуску ставіцца працяжнік.

1. Любіць свой край __ значыць ведаць яго.
2. Уявіць нашу будучыню __ не так і цяжка.
3. Лічыцца сапраўдным сябрам такога знакамітага чалавека __ радасць.
4. Ніколі не збочваць з дарогі __ зайздросная доля.

Практычны матэрыял для вучняў 8-9 класаў

Спішыце словазлучэнні. Замест кропак устаўце не (ня), ні, пішыце іх са словамі разам або асобна, раскрыйце дужкі.

 Ніколі … бачаны горад; … ўсыпаны ружамі шлях; … ходжаная сцежка; намі … растрачана; … вечны кожны з нас; пішуцца …зменна; апанавала … смеласць; расказвала пра … шчасце; … даючы спакою; … дагледжаны як след; чакаць з … цярплівасцю; … водзін чалавек; … дамалочанае жыта; пайшоў …   ахвотна; … дзе ніколі … быў; яшчэ … пазнанае шчасце; … справядлівасці жыцця; … вясёлае, а сумнае жыццё; … лёгка пакідаць; далёка … просты чалавек; асенняя … пагадзь; … спакойная рэчка; … (з) кім … сустракаўся; …кранутая бель; яшчэ … падмеценыя алеі; … разумеючы … чога; … гледзячы … (на) што; … гледзячы пад ногі; … кім … заўважаны чалавек; … блізкі шлях; … пракосы, а палосы; застылі ў … рухомасці; … дарагі касцюм; … днём, а пад вечар; … ласкавая зямля; …мог … сказаць; … на што … падобны, … (к)чэмны чалавек; … трэба … чога казаць; … ведаючы броду; … колькі … складаны; … гледзячы на мароз; … гледзячы на мяне; знаходзіцца … падалёк; … адзін …дапамог; … адзін выпадак; … колі … забываў; … разумнейшы за мяне; … крыўдую … (на) кога; быў … чужы і … лішні; … бяспечнае падарожжа; … цурацца работы; … хавацца … (за) чые плечы; … следу … дзе; … прытульна ў лесе; … ходжанае поле; … пражытае жыццё; … раз шанцавала; … разу … прапусціў; … вялічкая вёсачка; выглядаў … прыветна і … прытульна; … зжатае поле; яшчэ … прыбраны луг; … шкада … кога; … пазней,чым заўтра; … хочучы … чога; … супраць паездкі.

1. Адзначце прыметнікі: а) беленькі; б) белы: в) бель; г) бяліць; д) бялюткі.
2. Адзначце словазлучэнні з адноснымі прыметнікамі: а) вузкі калідор; б) летні дзень; в) нарачанскі край; г) пясчаная дарога; д) сестрына хата.
3. Адзначце словазлучэнні, у якіх прыметнікі маюць якаснае значэнне: а) вішнёвы садок; б) вішнёвыя вочы; в) сонечная ўсмешка; г) сонечны прамень; д) сонечны гадзіннік.
4. Адзначце формы найвышэйшай ступені параўнання: а) больш яркі; б) лепшы; в) найменш зручны; г) найпрыгажэйшы; д) самы меншы.
5. Адзначце прыметнікі, ад якіх не ўтвараюцца формы параўнання: а) гняды; б) добры; в) зялёны; г)малады; д) сляпы.
6. Адзначце сказы, у якіх дапушчаны памылкі ва ўжыванні форм ступеней параўнання: а) Два гады працы ў экспедыцыі былі для Міколы самай найбольшай радасцю; б) Ад лесу трава была гусцейшая і большая; в) Летась быў высокі ўраджай жыта, а сёлета яшчэ больш вышэйшы; г) Вечар чуткі, гутарлівы разносіць гоман, смех самы найшчаслівейшы; д) Ноч найсвятлейшая, месячная.
7. Дапішыце канчаткі назоўнікаў і прыметнікаў: а) на шырок__ дароз__; б) з вясёл__ смех__; в) з-пад жоўт__ лісц__; г) з стар__ дрэв__; д) каля садов__ лаўк__.
8. Утварыце ад назоўнікаў, што ў дужках, прыметнікі, каб атрымаліся словазлучэнні: а) (ластаўка) __________________ гняздо; б) (бабуля) ____________________ хваляванні; в) (Міхась) _____________ прыгоды; г) (мама) ________________ характар; д) (цётка) _____________________ парада.
9. Адзначце прыметнікі, утвораныя прыставачна-суфіксальным спосабам: а) барадаты; б) каляземны; в) міжраённы; г) падводны; д) цеплатрывалы.
10. Падкрэсліце тыя літары, якія трэба пісаць у наступных словах: а) кіргі(зс/с)кі; б) ліпе(нь/н)скі; в) сакаві(кс/ц)кі; г) слаўгара(дс/ц)кі; д) латы(шс/с)кі.
11. Адзначце словы, якія пішуцца з адной літарай н: а) вогне_ы; б) палымя_ы; в) племя_ы; г) сярэбра_ы; д) тума_ы.
12. Адзначце прыметнікі, якія пішуцца разам: а) горка_салёны; б) Паўднёва_Афрыканскі; в) светла_блакітны; г) ціха_плынны; д) шахматна_шашачны.
13. Адзначце словазлучэнні. у якіх не (ня) пішуцца з прыметнікамі разам: а) далёка (не, ня)ветлівы; б) (не)высокі ўраджай; в) (не)пахісны змагар; г) (не, ня)лёгкая дарога; д) сонечны, але (не, ня)яркі дзень.
14. Адзначце сказы, у якіх прыметнікі выконваюць сінтаксічную ролю выказніка: а) Асенняя туманная раніца заўсёды агортвала Веру шчымлівай тугой па далёкім дзяцінстве, па цеплыні бацькоўскай хаты і матчынай ласцы; б) Усхліпваюць у чаротах неспакойныя хвалі Прыпяці; в) Вакол пануе непарушны спакой восеньскай ночы; г) Дом быў невялікі, але акуратна дагледжаны; д) У абодвух словах мяккі знак не патрэбны.

КЛЮЧ

1.Адзначце назоўнікі мужчынскага роду: а) летапіс; б) гусь; в) насып; г) медаль; д) дроб.

2.Адзначце назоўнікі жаночага роду: а) шафа; б) яблык; в) таполя; г) цень; д) далонь.

3.Асабовымі з’яўляюцца назоўнікі: а) весялун; б) пакой; в) доктар; г) беларус; д) бядняк.

4.Рэчыўнымі з’яўляюцца назоўнікі: а) вучнёўства; б) смятана; в) кансервы; г) аспірын; д) токар.

5.Абстрактнымі з’яўляюцца назоўнікі: а) хадзьба; б) сумленне; в) туга; г) любоў; д) вуглярод.

6.Да І скланення належаць назоўнікі: а) дарога; б) яблыня; в) сястра; г) рэха; д) святло.

7. Да ІІ скланення належаць назоўнікі: а) стол; б) печ; в) семя; г) поле; д) радасць.

8. Да ІІІ скланення належаць назоўнікі: а) ураджай; б) аповесць; в) далеч; г) любоў; д) страха.

9. Толькі ў форме множнага ліку ўжываюцца назоўнікі: а) вароты; б) кансервы; в) хованкі; г) лісце; д) Радашковічы.

10. Адзначце назоўнікі, у якіх у форме творнага склону апошні зычны асновы падаўжаецца: а) чырвань; б) бель; в) Сібір; г) міласць; д) сенажаць.

11. У месным склоне маюць канчатак –е назоўнікі: а) мітынг; б) сусед; в) аграном; г) гарох; д) мяжа.

12. Адзначце назоўнікі, у якіх на месцы пропуску неабходна ўставіць літару ш: а) перапі_чык; б) гру_чык; в) набор_чык; г) ліхтар_чык; д) падно_чык.

13. У якіх склонавых формах канчаткі назоўнікаў запісаны памылкова? а) Р. Куляшова (Івана); б) Д. Куляшову; в) В. Куляшова; г) Т. Куляшовам; д) М. (пры) Куляшове.

14. Адзначце канструкцыі, у якіх назоўнікі ўжываюцца з канчаткам –у (-ю): а) вялікага смутк_; б) майскага гром_; в) неабсяжнага кра_; г) школьнага сшытк_; д) блізкага бярэзнік_.

15. Адзначце канструкцыі, у якіх назоўнікі ўжываюцца з канчаткам –а (-я): а) выпіць ча_; б) стаяў каля дуб_; в) стол з дуб_; г) мінулага тыдн_; д) геаграфічнага атлас_.

16. Адзначце правільна ўтвораныя сінтаксічныя канструкцыі: а) вялікая поні; б) справядлівае журы; в) смачнае рагу; г) прыгожая фламінга; д) чыгуначнае дэпо.

17. Адзначце словы, якія пішуцца праз злучок: а) Дунін(Марцінкевіч); б) (паў)Маларыты; в) (вада)сховішча; г) дом(музей); д) фота(студыя).

18. Адзначце словы, якія пішуцца разам: а) кілават(гадзіна); б) мікра(клімат); в) Вярні(дуб); г) сямі(дзёнка); д) інжынер(капітан).

19. Адзначце правільна напісаныя назоўнікі: а) вішанка; б) людзьмі; в) вяселле; г) бярэзнік; д) чарэшань.

20. Суфіксальным спосабам утвораны назоўнікі: а) чытанне; б) гарчычнік; в) беспарадак; г) прыгажосць; д) падмурак.

  Ключ.